Chứng khoán phái sinh là gì? Có nên đầu tư vào Chứng khoán phái sinh hay ko? Đây chắc hẳn là câu hỏi được rất nhiều nhà đầu tư quan tâm. Chính vì vậy trong bài viết dưới đây hãy cùng mình tìm hiểu về Chứng khoán phái sinh là gì và thị trường chứng khoán phái sinh nhé!
1. Chứng khoán phái sinh là gì?
Tại khoản 9 Điều 4 Luật Chứng khoán 2019 khái niệm:
Chứng khoán phái sinh là dụng cụ tài chính dưới dạng hợp đồng, bao gồm hợp đồng quyền chọn, hợp đồng tương lai, hợp đồng kỳ hạn, trong đó xác nhận quyền, nghĩa vụ của các đối tác đối với việc trả tiền tiền, chuyển giao số lượng tài sản cơ sở nhất mực theo mức giá đã được xác định trong vòng thời kì hoặc vào ngày đã xác định trong tương lai.
Trong đó, tài sản cơ sở của chứng khoán phái sinh là chứng khoán, chỉ số chứng khoán hoặc tài sản khác theo quy định của Chính phủ được sử dụng làm cơ sở để xác định trị giá chứng khoán phái sinh (theo khoản 10 Điều 4 Luật Chứng khoán).
Hiểu một cách đơn giản, chứng khoán phái sinh là một hợp đồng tài chính quy định quyền lợi, nghĩa vụ của các đối tác tham gia hợp đồng. Trong đó, giá giao dịch sẽ được xác định ở thời khắc ngày nay, tuy nhiên thời khắc thực hiện sẽ ở một ngày cụ thể trong tương lai.
2. Phân loại chứng khoán phái sinh
Căn cứ vào Luật chứng khoán 2019 và Nghị định 42/2015/NĐ-CP, gồm các loại như sau:
Hợp đồng tương lai
Là loại chứng khoán phái sinh niêm yết, xác nhận cam kết giữa các đối tác để thực hiện một trong các giao dịch sau đây:
a) Sắm hoặc bán số lượng tài sản cơ sở nhất mực theo mức giá đã được xác định vào ngày đã xác định trong tương lai;
b) Trả tiền khoản chênh lệch giữa trị giá tài sản cơ sở đã được xác định tại thời khắc giao ước hợp đồng và trị giá tài sản cơ sở vào ngày đã xác định trong tương lai.
Hợp đồng kỳ hạn
Là loại chứng khoán phái sinh giao dịch thỏa thuận, xác nhận cam kết giữa các đối tác về việc sắm hoặc bán số lượng tài sản cơ sở nhất mực theo mức giá đã được xác định vào ngày đã xác định trong tương lai.
Hợp đồng quyền chọn
Là loại chứng khoán phái sinh, xác nhận quyền của người sắm và nghĩa vụ của người bán để thực hiện một trong các giao dịch sau đây:
a) Sắm hoặc bán số lượng tài sản cơ sở nhất mực theo mức giá thực hiện đã được xác định tại thời khắc trước hoặc vào ngày đã xác định trong tương lai;
b) Trả tiền khoản chênh lệch giữa trị giá tài sản cơ sở đã được xác định tại thời khắc giao ước hợp đồng và trị giá tài sản cơ sở tại thời khắc trước hoặc vào ngày đã xác định trong tương lai.
Hợp đồng hoán đổi
Là việc bán một ngoại tệ nhưng đồng thời ký thỏa thuận sắm lại nó vào một thời khắc nào đó trong tương lai, hoặc sắm một ngoại tệ nhưng đồng thời lại ký thỏa thuận bán lại nó vào một thời khắc khác trong tương lai.
Trong đó, hợp đồng tương lai sẽ là thành phầm chứng khoán phái sinh trước nhất được niêm yết và giao dịch trên thị trường Việt Nam, cụ thể là Hợp đồng tương lai trên chỉ số cổ phiếu (VN30 và HNX30) và Hợp đồng tương lai trên trái phiếu chính phủ (kỳ hạn 5 năm).
Các thành phầm này được lựa chọn trước tiên do tính chất thành phầm đơn giản, tài sản cơ sở đều là các dụng cụ có độ rủi ro thấp và có tính đại diện cao. Nguyên tắc giao dịch Hợp đồng tương lai cũng ko quá khác lạ so với giao dịch cổ phiếu trên thị trường cơ sở.
Tương tự, việc phân loại chứng khoán phái sinh như trên người ta thường gọi là phân loại theo thành phầm giao dịch. Ngoài ra, còn có cách phân loại theo phương thức giao dịch:
- Chứng khoán phái sinh niêm yết: hợp đồng tương lai và hợp đồng quyền chọn
- Chứng khoán phái sinh trên thị trường phi tập trung: hợp đồng kỳ hạn, hợp đồng hoán đổi và một số quyền chọn
3. Đặc điểm của Chứng khoán phái sinh
- Mỗi chứng khoán phái sinh được thành lập trên tối thiểu một tài sản cơ sở và có trị giá gắn liền với trị giá của phần tài sản đó.
- Chứng khoán phái sinh ko xác nhận quyền sở hữu với tài sản cơ sở nhưng mà chỉ là sự cam kết về quyền và nghĩa vụ phát sinh trong tương lai giữa hai bên tham gia vào hợp đồng.
- Chứng khoán phái sinh là dụng cụ gắn liền cùng đòn bẩy tài chính. Do đó, chứng khoán phái sinh mang tính chất chủ yếu là đầu tư vào sự biến động trị giá của tài sản chứ ko phải là sự đầu tư vào một loại tài sản thực tiễn.
4. Phân biệt chứng khoán phái sinh và chứng khoán cơ sở
Để phân biệt chứng khoán cơ sở và chứng khoán phái sinh NĐT có thể so sánh qua những điểm khác lạ như: Thị trường giao dịch, các loại lệnh giao dịch, số lượng phát hành/niêm yết; bán khống chứng khoán, số tiền cần để giao dịch, chu kỳ trả tiền…
Thị trường giao dịch
- Chứng khoán cơ sở: được giao dịch ngay trên thị trường. Giao dịch chứng khoán cơ sở nó có tính tức thời và ko được phép thay đổi hay lựa chọn.
- Chứng khoán phái sinh: được giao dịch trên thị trường phái sinh. Thị trường phái sinh có nhiều ưu điểm như hỗ trợ tính thanh khoản cho thị trường cơ sở; như việc nó có cho phép sử dụng đòn bẩy. Ngoài ra, nó còn đưa ra những lợi thế tối đa cho nhà đầu tư nắm bắt thời cơ giao dịch; để đoán được xu thế trên thị trường.
Khả năng bán khống
- Chứng khoán cơ sở: Theo quy định tại Việt Nam, nhà đầu tư ko được phép thực hiện hoặc hạn chế ở một số thị trường.
- Chứng khoán phái sinh: Thực hiện bằng hình thức tham gia vị thế bán nhưng mà ko cần có tài sản cơ sở.
Số lượng cổ phiếu được phát hành
- Chứng khoán cơ sở: Có giới hạn, được kiểm soát chặt chẽ số lượng cổ phiếu phát hành. Số lượng chứng khoán phụ thuộc vào các đơn vị tổ chức phát hành.
- Chứng khoán phái sinh: Ko có giới hạn, niêm yết tự do, dựa vào cung – cầu của các nhà đầu tư.
Số tiền cần để giao dịch
- Chứng khoán cơ sở: Số tiền tối thiểu cần có để thực hiện giao dịch bằng tổng trị giá số chứng khoán muốn sắm. Chứng khoán cơ sở ko được ứng dụng đòn bẩy.
- Chứng khoán phái sinh: Vốn bạn cần bỏ ra để giao dịch chứng khoán phái sinh chỉ là một phần trị giá chứng khoán và bạn còn được sử dụng đòn bẩy. Đây là điểm khác lạ tác động tới thị trường.
Thời khắc để chuyển giao và trả tiền
- Đối với chứng khoán cơ sở: thời khắc trả tiền sẽ được tổ chức ngay sau lúc kết thúc giao dịch.
- Đối với chứng khoán phái sinh: thời khắc trả tiền được tổ chức trong tương lai.
Thời kì giao dịch
- Chứng khoán cơ sở: được giao dịch ở những khung thời kì là: 09h00 – 11h30; 13h00 – 15h00.
- Chứng khoán phái sinh: được giao dịch với những khung thời kì là: 08h45 – 11h30; 13h00 – 14h45.
Loại lệnh giao dịch
Cả hai thị trường chứng khoán cơ sở và chứng khoán phái sinh đều được giao dịch với những loại lệnh giống nhau bao gồm: MOK, MOK, MTL, ATO, ATC, LO.
5. Ví dụ về chứng khoán phái sinh
Ví dụ 1: Ví dụ về chứng khoán phái sinh – Loại hợp đồng hoán đổi lãi suất trong hợp đồng hoán đổi
Các doanh nghiệp không giống nhau sẽ vay tiền với những lãi suất không giống nhau. Đôi lúc những người đi vay có thể muốn hoán đổi các mức lãi suất này với nhau. Ví dụ như doanh nghiệp A có một khoản vay 4 triệu $ với một lãi suất thay đổi hoặc thả nổi (lãi suất có thể thay đổi theo ngày) trong lúc doanh nghiệp B có một khoản vay cũng trị giá 4 triệu $ với một mức lãi suất cố định (lãi suất ko thay đổi).
Nhà băng có thể tính phí hoán đổi; tính bằng một tỉ lệ phần trăm của mức lãi suất của doanh nghiệp đó; để trao đổi lãi suất cho 2 doanh nghiệp. Điều này có thể tạo ra những điều khoản lãi suất tốt hơn cho mỗi doanh nghiệp. Trong hợp đồng hoán đổi lãi suất, chỉ duy nhất mức lãi suất được hoán đổi; phần gốc của khoản vay sẽ ko được hoán đổi.
Ví dụ 2: Ví dụ về chứng khoán phái sinh – Loại hợp đồng hoán đổi tiền tệ trong hợp đồng hoán đổi
Một hợp đồng hoán đổi tiền tệ là lúc hai bên đồng ý trao đổi với nhau: cả phần gốc của khoản vay (số tiền vay ban sơ); phần lãi bằng những ngoại tệ không giống nhau. Hợp đồng hoán đổi tiền tệ cho phép các doanh nghiệp đầu tư vốn xuyên biên giới nhưng mà ko phải chịu rủi ro về thay đổi tỷ giá hối đoái.
Ví dụ như một doanh nghiệp Mỹ muốn thành lập một doanh nghiệp con ở Đức; một doanh nghiệp Đức khác muốn đầu tư vào một dự án ở Mỹ. Hai doanh nghiệp này có thể tạo một thỏa thuận để vay tại thị trường địa phương của họ; hoán đổi tiền tệ thông qua một hợp đồng hoán đổi tiền tệ với nhà băng; điều này sẽ tốn phí bằng một tỉ lệ phần trăm nhỏ của mức lãi suất nhưng mà họ phải chịu.
Ví dụ 3: Ví dụ về chứng khoán phái sinh – Hợp đồng tương lai
NĐT thực hiện sắm 10 HĐTL chỉ số VN30 tại mức giá là 912. Hệ số nhân của hợp đồng là 100.000 đồng. Tỉ lệ ký quỹ là 13%. Phí giao dịch và thuế giao dịch = 0 đồng
Trị giá hợp đồng của NĐT= 912 * 10 * 100.000 = 912.000.000 VNĐ
Số tiền NĐT phải ký quỹ = 912.000.000 * 13% = 118.560.000 VNĐ
Ví dụ về chứng khoán phái sinh
Ngày 1/8/2021; ông Ba thỏa thuận sẽ sắm 100kg cà phê của ông An kỳ hạn 1 tháng với mức giá 200.000 đồng/kg. Ngày 30/8/2021; ông Ba và ông An thực hiện sắm bán cà phê tại mức giá 200.000 đồng/kg theo đúng hợp đồng đã thỏa thuận. (Mặc dù giá cà phê thị trường lúc này đã tăng lên 220.000 đồng/ kg).
6. Đầu tư Chứng khoán phái sinh như thế nào?
Chúng ta đã biết được Chứng khoán phái sinh là gì rồi. Vậy cách đầu tư Chứng khoán phái sinh như thế nào?
Nhà đầu tư dự đoán chiều tăng (long)/ giảm (short) của chỉ số VN-30 bằng cách đặt lệnh giao dịch (mở vị thế long/short):
- Nếu chỉ số VN-30 thay đổi đúng chiều dự đoán bạn đóng vị thế và có lãi.
- Trái lại nếu nhà đầu tư dự đoán ngược chiều bạn đóng vị thế và bị lỗ.
7. Lối chơi Chứng khoán phái sinh
Bước 1: Mở tài khoản giao dịch Chứng khoán phái sinh
Bước trước nhất lúc muốn tham gia thị trường, nhà đầu tư cần mở tài khoản giao dịch chứng khoán phái sinh tại các doanh nghiệp chứng khoán. Có thể mở nhiều tài khoản, tuy nhiên tại mỗi doanh nghiệp chứng khoán chỉ được mở một tài khoản. Cần có tài khoản giao dịch chứng khoán cơ sở trước lúc mở tài khoản giao dịch chứng khoán phái sinh.
Các cách mở tài khoản: Nhà đầu tư có thể lựa chọn một trong hai cách sau:
- Mở trực tiếp tại Phòng giao dịch của các doanh nghiệp.
- Mở từ xa với sự hướng dẫn của doanh nghiệp giao dịch.
Các doanh nghiệp chứng khoán nhận mở tài khoản giao dịch chứng khoán phái sinh: BSC, HSC, MBS, KIS, SSI, VCSC, VNDS, VPBS, VCBS.
Bước 2: Nộp tiền ký quỹ ban sơ
Tiếp theo, nhà đầu tư sẽ nộp một số tiền ký quỹ ban sơ theo quy định của doanh nghiệp.
- Trên thị trường chứng khoán phái sinh, nhà đầu tư chỉ cần ký quỹ một số tiền khá nhỏ so với trị giá hợp đồng.
- Nhà đầu tư có thể ký quỹ bằng tiền mặt hoặc chứng cớ khoán.
- Nếu ký quỹ chứng cớ khoán, nhà đầu tư cần phục vụ tỉ lệ trị giá ký quỹ theo quy định của doanh nghiệp chứng khoán.
Bước 3: Thực hiện giao dịch sắm bán
Sau lúc nộp đầy đủ số tiền ký quỹ, nhà đầu tư có thể thực hiện đặt lệnh giao dịch và thực hiện giao dịch sắm bán chứng khoán phái sinh.
- Nhà đầu tư cần phục vụ yêu cầu về lệnh giao dịch, bao gồm số lượng ký quỹ ban sơ, giới hạn vị thế và khả năng giao dịch còn lại của tài khoản.
- Có thể giao dịch thông qua viên chức môi giới hoặc qua ứng dụng của doanh nghiệp chứng khoán.
Bước 4: Bổ sung ký quỹ/ rút lãi
Dựa theo kết quả giao dịch và trị giá trả tiền hàng ngày, tài khoản nhà đầu tư sẽ được doanh nghiệp chứng khoán hạch toán.
- Nếu tài khoản ký quỹ ko phục vụ đủ số dư quy định, nhà đầu tư sẽ cần phải bổ sung ký quỹ để tài khoản quy về mức ký quỹ ban sơ.
- Nếu tài khoản vượt trị giá ký quỹ yêu cầu, doanh nghiệp chứng khoán sẽ thông báo để nhà đầu tư có thể rút lãi.
Bước 5: Theo dõi tỉ lệ
Tỉ lệ sử dụng tài sản ký quỹ được tính dựa trên ký quỹ yêu cầu/tài sản ký quỹ. Cần theo dõi tỉ lệ này thường xuyên nhằm có những hành động thích hợp, hạn chế các rủi ro.
8. Đầu tư Chứng khoán phái sinh có đảm bảo ko?
Mặc dù rất “thu hút” với cơ chế hoạt động linh hoạt và sự nhiều chủng loại thành phầm, nhưng khác lạ của Chứng khoán phái sinh vẫn khiến nhà đầu tư F0 ko khỏi nghi ngờ liệu Chứng khoán phái sinh có thật sự đảm bảo?
Nhiều nhà đầu tư đưa ra lý do rằng yếu tố “tương lai” làm cho thành phầm giống một dạng cược may rủi và tiềm tàng nhiều rủi ro hơn là đầu tư cổ phiếu thông thường.
Câu trả lời là nhà đầu tư có thể hoàn toàn yên tâm lúc đầu tư thành phầm Chứng khoán phái sinh. Trên thực tiễn nhà đầu tư cũng cần xem xét rằng, bất kỳ thành phầm chứng khoán nào cũng đều tiềm tàng những rủi ro ko chỉ riêng Chứng khoán phái sinh.
Nhà đầu tư có thể hạn chế chúng bằng cách trau dồi tri thức mới và tham khảo các báo cáo phân tích từ các doanh nghiệp chứng khoán, các trang tin tức uy tín. Kế bên những rủi ro, nhà đầu tư cũng cần nhìn vào những ưu điểm của Chứng khoán phái sinh để thấy được tiềm năng của thành phầm rất đáng đầu tư này, bao gồm:
- Phòng ngừa rủi ro biến động giá: Nhà đầu tư nếu dự đoán được mức giá của một tài sản cơ sở sẽ tăng hoặc giảm trong tương lai họ sẽ hạn chế rủi ro biến động giá bằng việc sắm hoặc bán hàng hóa với giá ở thời khắc ngày nay nhờ hợp đồng tương lai.
- Bán khống chứng khoán: Nhà đầu tư có thể bán các chứng khoán phái sinh ngay cả lúc ko có tài sản cơ sở.
- Tính thanh khoản cao: Chứng khoán phái sinh có tính thanh khoản cao do thành phầm này được niêm yết và giao dịch tập trung trên Sở giao dịch chứng khoán.
- Lợi ích đòn bẩy tài chính: Nhà đầu tư chỉ cần ký quỹ một phần tài sản nhưng được giao dịch với cổ phiếu có trị giá gấp nhiều lần số tiền ký quỹ, mang lại lợi thế đầu tư.
9. Kinh nghệm chơi chứng khoán phái sinh
Quản lý xúc cảm tư nhân
Xúc cảm là thứ làm cho nhà đầu tư dễ dàng đưa ra quyết định sai trái. Thị trường chứng khoán phái sinh biến động ko ngừng, nhà đầu tư mới hoặc có tâm lý chưa vững dễ lo sợ và bị cuốn vào làn sóng thị trường.
Muốn quản lý được xúc cảm tư nhân, nhà đầu tư nên trang bị tri thức, kỹ năng phân tích thị trường, giám định biểu đồ, từ đó sẽ có tư duy nhạy bén hơn, có cái nhìn tổng quát về thị trường và ko bị “lung lay” trước những thông tin nhiễu loạn.
Quy tắc 2% – 6%
Quy tắc 2% – 6% là kinh nghiệm chơi chứng khoán phái sinh được nhiều nhà đầu tư vận dụng. Với quy tắc này, nhà đầu tư xác định được điểm ngừng cắt lỗ bằng cách lấy số tiền lỗ chấp nhận mất chia số lượng hợp đồng để có được mức giá phù thống nhất. Quy tắc 2% – 6% có 3 nguyên tắc như sau:
Vận dụng ngưỡng hỗ trợ hoặc ngưỡng kháng cự fibonacci.
Tiền lỗ ko được vượt quá 2% tổng số tiền đầu tư/mỗi vị thế.
Số tiền lỗ chấp nhận mất tối đa 6% tổng số tiền đầu tư/mỗi vị thế.
Nguyên tắc bảo toàn lãi
Giao dịch phái sinh như thế nào để bảo toàn lãi? Nguyên tắc bảo toàn lãi tức là trong mọi phiên giao dịch, lúc có lãi phải hiện thực hóa ngay trong ngày, ko duy trì vị thế qua đêm.
Lúc chơi chứng khoán phái sinh, nhà đầu tư luôn giao dịch T+1, T+0, tức là được phép sắm hôm nay, hôm sau bán hoặc bán ngay trong ngày. Tương tự, mỗi phiên sẽ thực hiện chốt lời, cắt lỗ ngay nhưng mà ko để sang ngày hôm sau.
Với cách làm này, nhà đầu tư sẽ canh thời khắc sắm để bảo toàn lãi, nếu lỡ nhịp thì nên chờ thời cơ khác. Lãi mỗi ngày được bảo toàn, tránh việc nhà đầu tư tham lam giữ một vị thế quá lâu gây mất lãi, thậm chí thua lỗ. Đây cũng là một cách kiềm chế xúc cảm tốt với nhà đầu tư, tránh dao động do tác động của thị trường.
Trên đây là các tri thức giúp bạn trả lời câu hỏi Chứng khoán phái sinh là gì. Kỳ vọng bài viết có thể giúp ích cho bạn trong việc tìm hiểu về Chứng khoán phái sinh nhé!
Bạn thấy bài viết
Chứng khoán phái sinh là gì? Những tri thức quan trọng cần biết
có khắc phục đươc vấn đề bạn tìm hiểu ko?, nếu ko hãy comment góp ý thêm về
Chứng khoán phái sinh là gì? Những tri thức quan trọng cần biết
bên dưới để yt2byt.edu.vn có thể thay đổi & cải thiện nội dung tốt hơn cho độc giả nhé! Cám ơn bạn đã ghé thăm Website Trường Cao đẳng Kỹ thuật Y tế II
#Chứng #khoán #phái #sinh #là #gì #Những #kiến #thức #quan #trọng #cần #biết
