Truyện thần thoại là gì? 5 truyện thần thoại Việt Nam hay nhất

Cách đây lâu đời lắm, ở Lĩnh Nam có một thủ lĩnh tên là Lộc Tục, hiệu là Kinh Dương Vương, sức khỏe tuyệt trần, lại có tài đi lại dưới nước như đi trên cạn. Một hôm, Kinh Dương Vương đi chơi hồ Ðộng Ðình, gặp Long Nữ là con gái Long Vương, hai người kết thành vợ chồng và ít lâu sau sinh được một trai, đặt tên là Sùng Lâm. Lớn lên Sùng Lâm rất khoẻ, một tay có thể nhấc bổng lên cao tảng đá hai người ôm. Cũng như cha, Sùng Lâm có tài đi lại dưới nước như đi trên cạn. Lúc nối nghiệp cha, chàng lấy hiệu là Lạc Long Quân.

Lúc bấy giờ ở đất Lĩnh Nam còn hoang vu, ko một nơi nào yên ổn, Lạc Long Quân quyết chí đi du ngoạn khắp nơi.

Ðến vùng bờ biển Ðông Nam, Lạc Long Quân gặp một con cá rất lớn. Con cá này đã sống từ lâu đời, mình dài hơn năm mươi trượng, đuôi như cánh buồm, mồm có thể xơi tái mười người một lúc. Lúc nó bơi thì sóng nổi ngất trời, thuyền bè qua lại đề bị nó nhận chìm, người trên thuyền đều bị nó nuốt tươi. Dân chài rất sợ con quái vật đó. Họ gọi nó là Ngư tinh. Chỗ ở của Ngư tinh là một cái hang lớn ăn sâu xuống đáy biển, trên hang có một dãy núi đá cao ngăn miền duyên hải ra làm hai vùng.

Lạc Long Quân quyết tâm giết thịt loài yêu quái, trừ hại cho dân, Lạc Long Quân đóng một chiếc thuyền thật chắc và thật lớn, rèn một khối sắt có nhiều cạnh sắc, nung cho thật đỏ, rồi đem khối sắt xuống thuyền chèo thẳng tới Ngư Tinh, Lạc Long Quân giơ khối sắt lên giả cách như cầm một người ném vào mồm cho nó ăn. Ngư Tinh há mồm đón mồi. Lạc Long Quân lao thẳng khối sắt nóng bỏng vào mồm nó. Ngư Tinh bị cháy họng vùng lên phản kháng, quật đuôi vào thuyền của Lạc Long Quân. Lạc Long Quân liền rút gươm chém Ngư Tinh làm ba khúc. Khúc đầu hoá thành con hải cẩu. Lạc Long Quân lấy đá ngăn biển chặn đường giết thịt chết con hải cẩu, vứt đầu lên một hòn núi, nay gọi hòn núi đó là Cẩu Ðầu Sơn, khúc mình của Ngư Tinh trôi ra xứ Mạn Cẩu, nay còn gọi là Cẩu Ðầu Thủy, còn khúc đuôi của Ngư Tinh thì Lạc Long Quân lột lấy da đem phủ lên hòn đảo giữa biển, đảo đó nay còn mang tên là Bạch Long Vĩ.

Trừ xong nạn Ngư Tinh, Lạc Long Quân tới Long Biên. Ở đây có con cáo chín đuôi sống tới hơn nghìn năm, đã thành tinh. Nó trú trong một hang sâu, dưới chân một hòn núi đá ở phía Tây Long Biên. Con yêu này thường hóa thành người trà trộn trong nhân dân dụ bắt con gái đem về hang hãm hại. Một vùng từ Long Biên tới núi Tản Viên, đâu đâu cũng bị Hồ Tinh hãm hại. Nhân dân hai miền rất lo sợ, nhiều người phải bỏ cả ruộng đồng, nương rẫy, kéo nhau đi nơi khác làm ăn.

Lạc Long Quân thương dân, một mình một gươm tới sào huyệt Hồ tinh, tìm cách diệt trừ nó. Lúc Lạc Long Quân về tới tới cửa hang, con yêu tinh thấy bóng người, liền xông ra, Lạc Long Quân liền hoá phép làm mưa gió, sấm sét vây chặt lấy con yêu. Giao chiến luôn ba ngày ba đêm, con yêu dần dần yếu sức, tìm đường tháo chạy, Lạc Long Quân đuổi theo chém đứt đầu nó. Nó hiện nguyên hình là một con cáo khổng lồ chín đuôi. Lạc Long Quân vào hang cứu những người còn sống sót, rồi sai các loài thủy tộc dâng nước sông Cái, xoáy hang cáo thành một vực sâu, người đương thời gọi là đầm Xác Cáo, đời sau mới gọi là Tây Hồ.

Dẹp yên nạn Hồ Tinh nhân dân quanh vùng lại trở về cấy cày trên cánh đồng ven hồ, và dựng nhà lập xóm trên khu đất cao nhất gọi là làng Hồ, tới nay vẫn còn.

Thấy dân vùng Long Biên đã được yên ổn làm ăn Lạc Long Quân đi ngược lên vùng rừng núi tới đất Phong Châu. Ở vùng này có một cây cổ thụ gọi là cây rán đàn, cao hàng nghìn trượng, trước kia cành lá sum suê xanh tươi che kín cả một khoảng đất rộng, nhưng sau nhiều năm, cây khô héo, trở thành yêu tinh, người ta gọi là Mộc Tinh. Con yêu này và quỷ quyệt lạ thường. Chỗ ở của nó ko nhất mực, lúc thì ở khu rừng này, lúc thì ở khu rừng khác. Nó còn xoành xoạch thay hình đổi hạng ẩn náu khắp nơi, dồn bắt người để ăn thịt. Ði tới đâu cũng nghe thấy tiếng than khóc thảm thiết, Lạc Long Quân quyết ra tay cứu dân diệt trừ loài yêu quái. Lạc Long quân phải luồn hết rừng này tới rừng kia và qua nhiều ngày gian nan mới tìm thấy chỗ ở của con yêu. Lạc Long Quân giao chiến với nó trăm ngày đêm, làm cho cây long đá lở, trời đất mịt mù nhưng mà ko thắng được nó. Cuối cùng Lạc Long Quân phải dùng tới những nhạc cụ như chiêng, trống làm nó sợ hãi và chạy về phía Tây Nam, sống quanh quất ở vùng đó, người ta gọi là Quỷ Xương Cuồng.

Diệt xong được nạn yêu quái, Lạc Long Quân thấy dân vùng này vẫn còn đói khổ thiếu thốn, phải lấy vỏ cây che thân, tết cỏ gianh làm ổ nằm bèn dạy cho dân biết cách trồng lúa nếp, lấy ống tre thổi cơm, đốn gỗ làm nhà sàn để ở, phòng thú dữ. Lạc Long Quân còn dạy dân ở cho ra cha con, vợ chồng. Dân cảm ơn đức đó, xây cho Lạc Long Quân một tòa cung điện nguy nga trên một ngọn núi cao. Nhưng Lạc Long Quân ko ở, thường về quê mẹ dưới thủy phủ và dặn nhân dân rằng: “Hễ có tai biến gì thì gọi ta, ta sẽ về ngay!”

Lúc bấy giờ có Ðế Lai từ phương Bắc đem quân tràn xuống phương Nam. Ðế Lai đem theo cả người con gái yêu rất xinh đẹp của mình là Âu Cơ và nhiều thị nữ. Thấy Lĩnh Nam phong cảnh tươi đẹp, lại nhiều chim muông, nhiều gỗ quý. Ðế Lai sai quân dựng thành đắp lũy định ở trong khoảng thời gian dài. Phải phục dịch rất cực khổ, nhân dân chịu ko nổi, hướng về biển Ðông gọi to: “Bố ơi! Sao ko về cứu nhân dân con!”. Chỉ trong chớp mắt, Lạc Long Quân đã về.

Nhân dân kể chuyện, Lạc Long Quân hóa làm một chàng trai rất đẹp, có hàng trăm tôi tớ theo hầu, vừa đi vừa hát tới thẳng chỗ Ðế Lai ở. Lạc Long Quân ko thấy Ðế Lai đâu cả, nhưng mà chỉ thấy một cô gái nhan sắc tuyệt trần cùng vô số thị tỳ và quân lính. Cô gái xinh đẹp đó là Âu Cơ. Thấy Lạc Long Quân uy nghi tuấn tú nàng đem lòng say mê, xin đi theo Lạc Long Quân. Lạc Long Quân đưa Âu Cơ về ở trong cung điện của mình, trên núi cao. Ðế Lai về, ko thấy con gái đâu, liền sai quân lính đi tìm khắp nơi, hết ngày này qua ngày khác. Lạc Long Quân sai hàng vạn các dã thú ra chặn các nẻo đường, xé xác bọn chúng làm cho chúng sợ hãi bỏ chạy. Ðế Lai đành thu quân về phương bắc.

Lạc Long Quân ở với Âu Cơ được ít lâu thì Âu Cơ có mang, sinh ra một cái bọc. Sau bảy ngày cái bọc nở ra một trăm quả trứng. Mỗi trứng nở ra một người đàn ông. Trăm người đàn ông đó lớn lên như thổi, tất cả đều xinh đẹp khỏe mạnh và thông minh tuyệt vời.

Hàng chục năm trôi qua, Lạc Long Quân sống đầm ấm kế bên đàn con, nhưng lòng vẫn nhớ thủy phủ. Một hôm Lạc Long Quân từ giã Âu Cơ và đàn con, hóa làm một con rồng vụt bay lên mây, bay về đại dương. Âu Cơ và đàn con muốn theo Lạc Long Quân, nhưng ko đi được, buồn chán ở lại trên núi. Hết ngày này qua ngày khác, họ mỏi mắt trông đợi nhưng mà vẫn biền biệt tăm tích. Ko thấy Lạc Long Quân trở về, nhớ chồng quá, Âu Cơ đứng trên ngọn núi cao hướng về biển Ðông lên tiếng gọi: “Bố nó ơi! Sao ko về để mẹ con chúng tôi sầu khổ thế này”.

Lạc Long Quân trở về tức khắc. Âu Cơ trách chồng:

– Thiếp vốn sinh trưởng ở núi cao, động lớn, ăn ở với chàng sinh được trăm trai, thế nhưng mà chàng nỡ lòng bỏ đi, để mặc con thiếp sống chơ vơ khổ não.

Lạc Long Quân nói:

– Ta là loài rồng, nàng là giống tiên, khó ở với nhau trong khoảng thời gian dài. Nay ta đem năm mươi con về miền biển, còn nàng đem năm mươi con về miền núi, chia nhau trị vì các nơi, kẻ lên núi, người xuống biển, nếu gặp sự nguy hiểm thì báo cho nhau biết, cứu giúp lẫn nhau, đừng có quên.

Hai người từ biệt nhau, trăm người đàn ông tỏa đi các nơi, trăm người đó trở thành tổ tiên của người Bách Việt. Người con trưởng ở lại đất Phong Châu, được tôn làm vua nước Văn Lang lấy hiệu là Hùng Vương. Vua Hùng chia ra làm mười năm bộ, đặt tướng văn, võ gọi là lạc hầu, lạc tướng. Đàn ông vua gọi là Quan Lang, con gái vua gọi là Mỵ Nương. Ngôi vua đời đời kiếp kiếp gọi chung một danh hiệu là Hùng Vương.

Lạc Long Quân là người mở rộng cõi Lĩnh Nam, đem lại sự yên ổn cho dân. Vua Hùng là người dựng nước, truyền nối được mười tám hoánh. Do sự tích Lạc Long Quân và Âu Cơ, nên dân tộc Việt Nam vẫn kể mình là dòng giống Tiên Rồng.

Thuở đó, chưa có thế gian, cũng như chưa sinh ra muôn vật và nhân loại. Trời đất chỉ là một vùng hỗn độn, tối tăm và lạnh lẽo. Đột nhiên, một vị thần khổng lồ xuất hiện, chân thần cao ko thể tả xiết. Thần bước một bước là có thể qua từ vùng này hay từ đỉnh núi này sang đỉnh núi khác.

Thần ở trong đám mờ mịt hỗn độn kia ko biết từ bao lâu. Bỗng có một lúc, thần đứng dậy ngửng đầu đội trời lên, rồi tự mình đào đất, đập đá, đắp thành một cái cột vừa to vừa cao để chống trời. Hễ cột được thần đắp cao lên chừng nào, thì trời dường như một tấm màn rộng mênh mông được nâng dần lên chừng đó.

Thui thủi một mình, thần hì hục vừa đào vừa đắp: chẳng bao lâu, cột đá cứ cao dần, cao dần và đẩy vòm trời lên mãi phía mây xanh mù mịt.

Từ đó, trời đất mới phân đôi. Đất phẳng như cái mâm vuông, trời trùm lên như cái bát úp, chỗ trời đất giáp nhau gọi là chân trời.

Lúc trời đã cao và đã khô giòn, ko hiểu vì sao thần lại phá tan cột, lấy đá và đất ném tung đi khắp nơi. Mỗi hòn đá văng đi, trở thành một hòn núi hay một hòn đảo, đất tung tóe ra mọi nơi thành gò, thành đống, thành những dãy đồi cao. Vì thế mặt đất ngày nay ko phẳng phiu, nhưng mà có chỗ lồi chỗ lõm. Chỗ thần đào đất, đào đá nhưng mà đắp cột ngày nay thành biển rộng.

Rường cột trời hiện thời ko còn nữa. Sau này, người trần gian thường nói rằng vết tích cột đó ở núi Thạch Môn vùng Hải Dương. Người ta cũng gọi là cột chống trời (Kinh thiên trụ). Vị thần Trụ Trời đó sau này người ta cũng gọi là Trời hay Ngọc Hoàng, bao trùm tất cả, trông coi mọi việc trên trời, dưới đất.

Sau lúc thần Trụ Trời chia ra trời đất thì có một số thần khác, tiếp nối công việc còn dở dang, để xây dựng nên thế gian. Các vị thần đó rất nhiều, như thần Sao, thần Sông, thần Biển,…

Vì vậy, dân gian có câu truyền tới ngày nay:

Ông đếm cát

Ông tát bể (biển)

Ông kể sao

Ông đào sông

Ông trồng câu

Ông xây rú 

Ông trụ trời…

Từ thời vua Hùng dựng nước đã truyền lại câu chuyện về nữ thần Lúa, một vị thần xinh đẹp, dáng người ẻo lả, và có tính hay hờn dỗi.

Nàng là con gái Ngọc Hoàng. Sau những trận lụt lội gớm ghê xảy ra, sinh linh cây cối đều bị diệt hết, trời bèn cho những người còn sống sót sinh con đẻ cái trên mặt đất, sai nữ thần Lúa xuống trần gian, nuôi sống nhân loại. Nữ thần làm phép cho những hạt giống gieo xuống đất nảy mầm, mọc thành cây, kết bông mẩy hạt. Lúa chín tự về nhà ko cần gặt và ko phải phơi phóng gì cả. Cần ăn, cứ ngắt bông vào nồi là lúa sẽ thành cơm.

Một hôm cô con gái nhà kia đang bận việc. Sân chưa quét dọn, cửa kho cũng chưa mở, lúa ở ngoài đã ùn ùn kéo về. Cô gái cuống quýt và đâm cáu. Sẵn tay đang cầm cái thanh hao, cô đập vào đầu bông lúa nhưng mà mắng:

– Người ta chưa thu dọn xong đã bò về. Gì nhưng mà vội vã thế?

Nữ thần Lúa đang dẫn các bông lúa vào sân, thấy sân, đường nhơ bẩn rác rưởi đã bực trong lòng, lại bị mang một cán thanh hao vào đầu, tức lắm. Cả đám lúa đều thốt lên:

– Muốn mệt thì ta cho mệt luôn. Từ nay có hái tre, liềm sắc cắt cổ tao, tao mới về.

Từ đó, nữ thần Lúa dỗi, nhất mực ko cho lúa bò về nữa. Người trần gian phải xuống tận ruộng lấy từng bông. Thấy vất vả nhọc nhằn quá, người ta mới chế ra liềm hái để cắt lúa cho nhanh. Và lúa cũng ko tự trở thành cơm nữa, nhưng mà phải phơi phóng, xay giã cho ra gạo. Sự hờn dỗi của nữ thần Lúa còn thỉnh thoảng đay nghiến hơn nữa. Nữ thần vẫn giận sự phũ phàng của con người, nên nhiều lần đã cấm ko cho các bông lúa nảy nở. Có kết hạt cũng chỉ là lúa lép nhưng mà thôi. Vì thế sau này mỗi lần gặt xong là người trần gian phải làm lễ cúng hồn Lúa, cũng là cúng thần Lúa, với tiết mục ‘rước bông lúa’. Có nơi ko gọi như thế thì gọi là cúng cơm mới.

Cũng vào lúc chế tạo ra lúa. Trời sai một thiên thần đưa xuống hạ giới một số hạt giống lúa và một số hạt giống cỏ vãi ra khắp mặt đất để nuôi người và vật. Lúc đầu thần gieo tất cả hạt giống cỏ ở trong tay trái. Cỏ mọc rất nhanh, chỉ trong một đêm đã lan tràn khắp cả mặt đất. Tới lúc thần gieo hết một nửa số hạt giống lúa ở trong tay phải thì ko còn một mảnh đất nào để gieo nữa. Thần đành đem nửa số hạt giống lúa về Trời. Do đó nhưng mà ở trên mặt đất cỏ mọc nhiều nhưng mà lại rất khoẻ còn lúa thì ít lại mọc rất khó khăn, nếu ko chăm bón, làm cỏ thì bị cỏ át mất.

Lúc biết rõ việc đó Trời liền nổi nóng đày thần xuống trần hóa làm con trâu, ăn cỏ đời này tạ thế khác và kéo cầy cho nhân loại trồng lúa.

Thần Mưa là thần hình rồng, thường xuống hạ giới hút nước biển, nước sông vào bụng rồi bay lên trời cao phun nước ra làm mưa cho thế gian có nước uống và cầy cấy, cây cối trên mặt đất được tươi tốt. Thần Mưa thường theo lệnh Trời đi phân phát nước cho các nơi. Thần Mưa có tính hay quên có vùng cả năm ko tới, sinh ra hạn hán, có vùng lại tới luôn làm thành lụt lội. Do đó nhưng mà có lần ở hạ giới cóc phải lên kiện Trời vì Thần Mưa vắng mặt lâu ngày quá.

Công việc phân phối nước khắp mặt đất rất là nặng nề một mình Thần Mưa có lúc ko làm hết nên có lần Trời mở một cuộc thi chọn các giống thủy tộc có tài trở thành thành rồng hút nước phun mưa giúp sức Thần Mưa. Cuộc thi rồng đó Trời chọn lấy vị trí ở cửa Vũ (Vũ-môn) thuộc Hà-tĩnh ngày nay. Do đó nhưng mà trong dân gian đã có câu hát về việc cá gáy hóa rồng:

Mồng ba cá đi ăn thề,

Mồng bốn cá về cá vượt Vũ-môn.

Sau lúc dựng xong Vũ-Trụ, ông Trời mở màn tạo ra vạn vật. Tương truyền rằng lúc đầu Trời dùng những chất cặn còn sót lại trong trời đất nhưng mà nặn ra đủ mọi giống vật, từ những con to lớn tới những con nhỏ nhỏ như sâu bọ. Sau đó Trời mới gạn lấy chất trong để nặn ra con người. Do đó nhưng mà nhân loại khôn hơn các giống vật.

Về công việc nặn ra người, Trời ủy quyền mười hai nữ thần khéo tay nhưng mà hạ giới vẫn gọi là mười hai bà mụ. Mười hai bà mụ mỗi người làm một công việc không giống nhau, bà nặn tay nặn chân, bà nặn tai, bà nặn mắt bà nặn cơ quan sinh dục, bà dạy bò dạy lật, bà dạy nói dạy cười. Vì có bà mụ đãng trí nên giống người có kẻ á nam, á nữ vì thiếu mất sinh thực khí.

Lúc Sáng-Tạo ra nhân loại, Trời có ý định cho họ sống mãi khỏi phải chết, hễ tới già rồi thì nằm yên một nơi trong ít lâu tự nhiên lớp da ngoài thay đổi, bỏ lốt già đi nhưng mà hóa lại trẻ, trái hẳn với giống rắn, vì thực chất độc ác nên chỉ sống đúng tuổi rồi phải chết. Một vị thần được phái xuống hạ giới để thi hành việc đó ko ngờ lại gặp nhằm loài rắn trước. Lũ rắn biết được sứ mệnh của thần là xuống tuyên phạt chết cho loài chúng mới rủ nhau lại hàng vạn con xúm vây lấy sứ nhà trời, nhất quyết bắt thần phải nói lại: “Rắn già rắn lột, người già người tụt vào săng”. Nếu ko thì lũ rắn quyết một mất một còn với thần. Thấy lũ rắn dữ tợn chỉ chực hại mình, thiên sứ đành phải nghe lời chúng. Do đó nhưng mà loài rắn được lột xác sống mãi, còn nhân loại tới lúc già phải chết.

Lúc Trời hay tin, giận thiên thần đã làm trái với ý định của mình, mới đày xuống hạ giới làm kiếp bọ hung.